Waarom niksen veel gezonder is dan je denkt

We zijn altijd maar bezig en sjezen van hot naar her. Tot we door de coronapandemie met zijn allen aan de rem moesten trekken. Rampzalig voor velen, maar wat als we van de nood een deugd maken en proberen te genieten van die lege agenda? Niksen blijkt namelijk veel gezonder dan je denkt.

Niet makkelijk

Als actieve, ambitieuze generatie vinden we het moeilijk om ons prettig te voelen zonder onze dagelijkse structuur van activiteiten, taken en plannen. 'We weten gewoon niet hoe we moeten niksen. Hoewel het heel eenvoudig klinkt, is het allesbehalve gemakkelijk', zeg Olga Mecking, schrijver van het boek Niksen: the Dutch art of luieren. Verloren tijd? Nutteloze ellende? 'Nee', zegt Mecking. 'Integendeel zelfs.'

Wat is niksen?

Onder niksen vallen doelloze ‘activiteiten’ zoals uit het raam staren, rondhangen in het park, je buurman bespieden, naar de wolken staren of naar muziek luisteren. Maar je staart dus niet uit het raam om een rustiger, meer ontspannen mens te worden (wat dan weer van jezelf moét). Nee, je doet het gewoon. Zomaar, omdat het fijn voelt. Omdat het gebeurt. Omdat het kan. In tegenstelling tot mindfulness, waarbij je probeert in het hier en nu te blijven, draait ‘niksen’ juist om de geest lekker laten afdwalen. Je geeft je hoofd de ruimte om te doen wat het wil. Ook mediteren valt af, want daarbij gaat het om focus en wordt er een bepaalde concentratie van je gevraagd. En nee, ook lezen, tv-kijken of scrollen door social media tellen niet. Dat zijn vormen van vermaak en ontspanning, en een manier om even tot rust te komen of om iets nieuws te leren. Maar het is geen niksen. Volgens Mecking een belangrijk onderscheid om te maken.

Dopaminekick

Klinkt fijn, maar waarom vinden we het dan toch zo moeilijk? 'Als we actief zijn, is de kans groot dat we een dopaminekick krijgen. We krijgen sowieso een dopaminekick als we iets nieuws meemaken. En om die nieuwe dingen te ervaren, moeten we actief blijven', legt psycholoog Sandi Mann uit in het boek. Als mensen zijn we niet gemaakt om maar een beetje stil te zitten. Ook onze diepgewortelde menselijke behoefte aan verbondenheid en saamhorigheid speelt daarbij een rol.

Geen luxe, maar noodzaak

Ons lichaam heeft regelmatig rust nodig. Onze hersenen ook, zodat ze hun werk goed kunnen doen. Na een niks-pauze zijn we niet alleen uitgerust, maar ook helderder in ons hoofd en beter in staat om onze dagelijkse uitdagingen aan te gaan. En daarin ligt de ware kracht van niksen. Já, niks doen kan behoorlijk onprettig voelen, en daarom zoeken we vaak snel afleiding op onze telefoons en andere schermpjes. Maar als je leert hoe je dat onprettige gevoel er kunt laten zijn, zul je verbaasd zijn over de voordelen die niksen te bieden heeft, en over de creativiteit die daaruit voortkomt.

In onze moderne werkcultuur denken we bijvoorbeeld vaak dat we meer gedaan krijgen als we langer werken. Dat zouden we niet moeten doen. Soms is niets doen en rust nemen net wat je nodig hebt om een productiever mens te worden.

In je agenda

Dus, vanaf nu: geef jezelf tijd om niets te doen, en doe dat doelbewust. Plan elke dag of elke week kleine momentjes van niksen in. Ook tipt Mecking om actief op zoek te gaan naar niksmomenten. Sta stil bij alle situaties waarin je gewend bent om je telefoon te pakken en door social media te scrollen, bijvoorbeeld als je op iets of iemand wacht, of even een pauze neemt. Als je door een luier-bril naar de wereld gaat kijken, vind je plenty mogelijkheden om te niksen. Succes!

Tekst: Eva Dusch | Beeld: iStock