Een vleugje lavendel... en je slaapt als een roosje

Je kent het gevoel wel: je voelt je suf en ongeïnspireerd tot je een frisse sinaasappelgeur opsnuift en alles net wat minder vervelend lijkt. En er hoeft maar een vleugje lavendel langs te komen, of je hunkert al naar je bed. De basis van aromatherapie zit ’m in essentiële of etherische oliën. Ciska Wyns is hoofd productontwikkeling bij Physalis, dat talloze producten ontwikkelt op basis van aromatherapie: ‘Essentiële oliën zijn vluchtige, olieachtige substanties uit planten(delen) met een sterke geur. Eigenlijk is aromatherapie een vorm van therapie waar deze geurstoffen uit essentiële olie gebruikt worden. Hierbij draait alles om het in balans brengen van bepaalde systemen in je lichaam.’

Plant power

Hoewel de kracht van planten al eeuwenlang bekend is, wordt de scheikundige René-Maurice Gattefossé gezien als de grondlegger van aromatherapie. Nadat zijn arm tijdens een scheikundig experiment vlam vatte, behandelde de Fransman de brandwonden met lavendelolie, waardoor ze sneller genazen én zijn interesse voor de kracht van aromatische, plantaardige oliën werd gewekt. In 1931 bracht Gattefossé het boek Aromathérapie uit, een term die nog niet eerder werd gebruikt. Tegenwoordig associeer je aromatherapie waarschijnlijk met wellness – denk aan dat lekkere eucalyptusluchtje in de sauna, de massagesalon of de yogaschool – en de toepassingen in steeds meer beautyproducten. Maar aromatherapie wordt ook beschouwd als alternatieve geneeswijze. ‘Aromatherapie is een tak binnen de holistische natuurgeneeskunde’, vertelt Wyns. ‘Eeuwen geleden werd er al gebruikgemaakt van aromatische planten, toen werden ze bijvoorbeeld toegepast bij religieuze rituelen.’ Het is volgens Wyns als het ware een van de oudste vormen van fytotherapie – ook wel kruidengeneeskunde genoemd – waarbij met plantaardige middelen de balans tussen geest en lichaam wordt hersteld.

Gelukkig door geur

Dat klinkt misschien wat zweverig, maar dat is het volgens Wyns allerminst. ‘De laatste decennia is heel wat wetenschappelijk onderzoek verricht naar de werking van essentiële oliën. Naast de rustgevende werking, zijn ook veel studies gewijd aan de ontsmettende werking ervan en hun bijdrage aan het versterken van de natuurlijke afweer’, vertelt ze. De bekendste olie op het gebied van aromatherapie is waarschijnlijk lavendelolie. De olie uit die geurige, vaak paarse bloem zorgt voor ontspanning en een kalmerende werking. Wyns: ‘Als je lavendelolie op de huid masseert, hebben onder andere de aromatische componenten linalool en linalylacetaat een subtiele invloed op het zenuwstelsel.’ Niet alleen via de huid, ook via je neus heeft essentiële olie invloed op je lichaam. Je neus is rechtstreeks verbonden met het limbisch systeem en de hypothalamus, delen van je hersenen die onder andere je hormonen regelen en invloed hebben op je emoties, legt Wyns uit. ‘Via deze signalen kunnen geurmoleculen uit essentiële olie de werking van bijvoorbeeld het gelukshormoon serotonine verlengen.'

'Essentiële oliën zijn krachtige stoffen, spring er voorzichtig mee om'

Aroma's anno 2020

Er zijn diverse manieren om gebruik te maken van essentiële oliën. Het simpelste zijn misschien wel de kant-en-klare rollers met een verdunde dosering. Die smeer je op je pols voor een instant pick me up. Of je smeert met beautyproducten zoals huid- en massageoliën of bodylotions met een lage dosering essentiële oliën. Een paar druppels in warm water kunnen wonderen doen voor je bad, verstopte poriën of neusverkoudheid. Er zijn zelfs capsules met een mengsel van vette en essentiële oliën die je in kunt nemen. Aromabranders vul je met een laagje water en een paar druppels olie die je subtiel verwarmt voor een heerlijke geur naar keuze. Sonja Tobé is natuurgeneeskundig aromatherapeut. Een verdamper met een kaars eronder is volgens haar niet de meest ideale manier om aromatherapie in huis te halen. ‘Branders worden vaak te heet waardoor de olie verbrandt. Je kunt ze wel gebruiken, maar zet ze dan wel na dertig minuten uit. Kies liever voor diffusers of voor elektrische verbranders. Er zijn zelfs elektrische verdampers voor in de auto of in de computer, inclusief USB-aansluiting. En denk eraan dat je olie altijd in een emulgator toepast in bad: olie drijft op water en kan voor huidirritaties zorgen.’ Aan lowbudgetopties is ook geen gebrek. Tobé: ‘Vul bijvoorbeeld een bak warm water, dus géén gekookt water, en voeg daar twee druppels olie aan toe. Of leg een tissue met wat druppels olie op de verwarming. Met als positieve bijwerking: veel essentiële oliën doden bacteriën en schimmels.’ Volgens Wyns is een ultrasone diffuser de perfecte manier om aromatherapie in huis te integreren. ‘Het zorgt voor een ideale verspreiding van microdeeltjes met geurmoleculen en tegelijkertijd bevochtigt het water de lucht.’

Smeer of slik verstandig

Een plantaardige olie klinkt als een redelijk onschuldig goedje, maar er is wel degelijk voorzichtigheid geboden. Wyns: ‘Het belangrijkste is dat je goed beseft dat essentiële oliën krachtige stoffen zijn en je er dus altijd voorzichtig mee moet omspringen. Niet alle oliën zijn bijvoorbeeld geschikt voor inwendig gebruik, en zelfs wanneer ze dat wel zijn moet je héél voorzichtig doseren. Het is daarbij ook helemaal niet verstandig om essentiële oliën puur op de huid te gebruiken. Verdunnen met plantaardige olie is áltijd noodzakelijk.’ En last but not least: ga niet klakkeloos uit van informatie die je online vindt. Ga liever naar de website van een betrouwbare fabrikant of goed merk. Tobé vult aan: ‘Bij sommige essentiële oliën is er kans op een allergische contra-indicatie. Zo kun je er maar beter niet mee experimenteren als je last hebt van bijvoorbeeld hoge bloeddruk of epilepsie. Wil je essentiële oliën inwendig gebruiken, gebruik dan capsules en slik het nooit puur.’ Het kan ook voor cosmetische nadelen zorgen. Tobé: ‘Citrusoliën zijn gevoelig voor warmte en licht, als ze daar te veel aan zijn blootgesteld en je gebruikt het voor je huid, dan is er kans op pigmentvorming. Daar word je heus niet ziek van, maar mooi is het niet.’

The real deal

Klaar om te smeren, ruiken en voelen? Vraag een expert naar welke essentiële olie bij jouw kwaal of ongemak past en kies dan een ‘echte’ variant. Veel essentiële oliën zijn namelijk niet wat ze lijken. ‘Wat in de winkel wordt verkocht is vaak synthetisch. Dat kun je lekker vinden of niet, maar het doet niks voor je. In lavendelolie zitten bijvoorbeeld tweehonderd werkzame componenten. Als je een geur namaakt haal je alleen het geurmolecuul eruit, voor een werkzame olie heb je juist alle componenten nodig. Zelfs de kleine spoorelementen in olie helpen de grotere elementen om hun werk te doen’, aldus Tobé. Koop je in Europa een essentiële olie, dan is je enige garantie volgens Tobé de botanische, Latijnse plantennaam op de ingrediëntenlijst. ‘Dan weet je tenminste wat je in handen hebt’, legt ze uit. ‘Van bijvoorbeeld lavendel alleen al heb je 29 soorten met elk z’n eigen werking.’

Bron: Cintha Rood | Beeld: iStock